خوردن آبی که شفا می‌دهد/ کیسه‌دوزی زنان در شب قصاص ابن ملجم

به گزارش خبرنگار مهر، «آیینه اقوام» عنوان مجموعه نمایش رادیویی به روایت و کارگردانی زنده‌یاد مهرداد عشقیان است که سفری به دنیای آئین‌های رمضان در ایران زمین است. این مجموعه ۳۰ قسمتی از تولیدات اداره‌کل هنرهای نمایشی رادیو است که به پیشنهاد و همراهی ایوب آقاخانی در خبرگزاری مهر منتشر می‌شود.

ماندانا اصلانی، غلامحسن تسعیری، ماندانا محسنی، محمد یگانه، مجتبی طباطبایی، محمد آقامحمدی به عنوان بازیگر این مجموعه حضور دارند و دیگر عوامل مجموعه رادیویی «آئینه اقوام» نیز عبارتند از نویسنده: سهیلا خدادادی، محقق: ناصر ملاییان، افکتور: نرگس موسی‌پور، صدابرداران: پیروز صدرایی و محسن جوادی، تهیه‌کننده و سردبیر: ناهید گودرزی.

بیست و دومین قسمت «آیینه اقوام» با مدت زمان ۲۸ دقیقه و ۲۴ ثانیه با سفر به ارومیه به آئین‌های مردم این شهر در ماه مبارک رمضان می‌پردازد.

روز بیست و دوم سفر «آیینه اقوام» را اینگونه آغاز می‌کنیم:

«بر لب جوی نشین و گذر عمر ببین، این شعر رو بارها و بارها شنیدیم و خوندیم اما کم‌تر پیش اومد که به معنا و مفهوم اون دقت کنیم. ولی یه وقتایی که گذر عمر رو با تمام وجود احساس می‌کنیم این بیت خواسته ناخواسته به ذهنمون تلنگر می‌زنه. انگار همین دیروز بود که ماه رمضان شروع شد و من خودم رو برای سفر آیینی به شهرها و روستاهای بزرگ و کوچیک ایران آماده کردم. به همین سرعت به بیست و دومین روز از این ماه مبارک رسیدیم. حتم دارم شما هم با من هم عقیده‌این و از این همه شتاب زندگی متحرین. به هر جهت امروز هم یکی دیگه از روزای خوب خداست و من همچنان یه مسافرم، یه مسافر که هنوزم در امتداد راهیه که انتخاب کرده.»

در روز بیست و دوم سفر همچنان با «علی» و مادر او در شهر ارومیه همراه هستیم تا با آیین‌های مردم این شهر و استان آذربایجان غربی و همچنین آیینی از مردم لامرد استان فارس در ماه مبارک رمضان آشنا شویم.

مادر علی هر سال در روز بیست و دوم ماه رمضان افطاری می‌دهد. مردم ارومیه در ماه مبارک رمضان هر روز افطاری می‌دهند و برای افطار نیازمندان، مستمندان و بی‌بضاعت‌ها را دعوت و اهل خانه به همراه مهمانان با هم و بر سر یک سفره افطار می‌خورند.

آیین احسان و نیکوکاری در شب‌های قدر در بین مردم ارومیه و آذربایجان غربی به اوج خود می‌رسد.

راوی در این بخش به نقل خاطره‌ای از «آقای محمودی» از دوستان خود درباره آیین‌های مردم لامرد استان فارس در شب‌های قدر می‌پردازد. در لامرد همه مردم در شب‌های قدر به خواندن دعا و مناجات می‌پردازند و وقتی هم دعای جوشن کبیر رو به صورت دسته جمعی می‌خوانند، وقتی به «الغوث الغوث» می‌رسند، حاضران می‌ایستند و تسبیح خود را دور یک کاسه چینی پر آب می‌چرخانند. بعضی‌ها هم ریسمان نازکی را از سمت راست بعد از هر بند دعا وقتی به اسم خدا می‌رسند گره می‌زنند که تا آخر دعا تعداد این گره‌ها به ۱۰۰ عدد می‌رسد. بعد هم آب کاسه را به عنوان تبرک به سر و صورت می‌زنند یا آن را می‌خورند. عده‌ای هم به نیت شفای مریض آن آب را به خانه برده و به بیمار می‌دهند. لامردی نخ یا ریسمان ۱۰۰ گره خورده را برای دفع بعضی بلایا مفید می‌دانند.

آش «یارما شورباسی» یا آش «ترخینه» از غذاهای سنتی مردم ارومیه برای ماه مبارک رمضان است.

اهالی روستاهای آذربایجان غربی در شب بیست و هفتم ماه رمضان که معتقدند شب قصاص ابن ملجم مرادی است رسم «کیسه دوزی» را برگزار می‌کنند. زنان در هنگام دوختن کیسه که به کیسه «ابن ملجم» معروف است، با هر سوزنی که به کیسه می‌زنند یک بار به ابن ملجم لعنت می‌فرستند.

عصر آخرین روز ماه رمضان هم خیلی از خانواده‌های آذری به زیارت اهل قبور می‌روند و نذری ادا می‌کنند. در سحری این روز هم بچه‌ها سهمی دارند و پا به پای بزرگترها سحری می‌خورند و وقتی ظهر می‌شود افطاری زودهنگام می‌خورند که به این رسم «تاباق اروجی» می‌گویند.

در قدیم در شب آخرین ماه رمضان، مادر خانه کاسه‌ای را پر از گندم می‌کرد و همه اهل خانه به آن دست می‌کشیدند.

در روز عید سعید فطر هم ارومیه‌ها به دید و بازدید با هم می‌پردازند و به ویژه منزل «نوعید» ها می‌روند یعنی منزل نوعروسی که اولین عید فطرش را در خانه همسر سپری می‌کند یا منزلی که دختر عقد کرده دارند و یا خانواده‌ای که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند.